မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်းသည် သစ်ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ အချောထည် ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ သစ်နှင့် သစ်တောထွက်ကုန်ပစ္စည်းများ ရောင်းချခြင်းတို့ကို အဓိက ဆောင်ရွက်ရပါသည်။ သစ်အချောထည် ထုတ်လုပ်ခြင်းသည် မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်းမှ တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်ရသော အဓိက စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအနက် တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်ပါသည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် တောထွင်း သစ်ထုတ်ခြင်း လုပ်ငန်းကို နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးအဖွဲ့အစည်း ဖြစ်သော မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်းကသာ လုပ်ကိုင်ခွင့် ရှိပါသည်။ စီမံကိန်းစီးပွားရေးစနစ် ကျင့်သုံးသည့် ကာလများအတွင်း သစ်အချောထည် ထုတ်ထုပ်ရောင်းချမှုလုပ်ငန်းအား စီးပွားဖြစ်လုပ်ကိုင်ခြင်းကိုလည်း မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်းကသာ လုပ်ကိုင်ခွင့် ရှိခဲ့ပါသည်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ် နောက်ပိုင်း ဈေးကွက်ကို အခြေခံသော စီးပွားရေးစနစ်သို့ ကူးပြောင်းချိန်တွင် သစ်အချောထည် ထုတ်လုပ် ရောင်းချမှုလုပ်ငန်းကို ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍဖြင့် လုပ်ကိုင်ခွင့် ပြုခဲ့ရာ ယခုအခါတွင် သစ်အချောထည် ထုတ်လုပ်ခြင်းကို မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်းအပြင် ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီများကလည်း ဆောင်ရွက်လျက် ရှိပေသည်။
မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်းလက်အောက်တွင် သစ်အချောထည်ထုတ်လုပ်ခြင်းနှင့် ဆက်စပ်ပတ် သက်သော ဌာန ၃ ခုမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပါသည် -
(က) ပြည်တွင်းရောင်းဝယ်ရေးနှင့်သစ်စက်ဌာန
( ခ ) ပြည်ပရောင်းဝယ်ရေးနှင့်သစ်စက်ဌာန
( ဂ ) သစ်အခြေခံစက်မှုလုပ်ငန်းဌာန
သစ်အခြေခံစက်မှုလုပ်ငန်းများဌာနသည် မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်းလက်အောက်ရှိ ဌာနကြီး ၈ ခုအနက် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး သစ်အချောထည် ထုတ်လုပ်ရောင်းချခြင်း လုပ်ငန်းကို တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ပါသည်။ သစ်အခြေခံစက်မှုလုပ်ငန်းများဌာနတွင် ပရိဘောဂစက်ရုံ ၉ ရုံ၊ အထပ်သားစက်ရုံ ၄ ရုံ၊ ပုံဖော်စက်ရုံ ၃ ရုံနှင့် သစ်ပါးလွှာစက်ရုံ ၃ ရုံ တည်ရှိပါသည်။ ထို့အပြင် ပြည်ပရောင်းဝယ်ရေးနှင့်သစ်စက်ဌာန လက်အောက်တွင် ကျွန်းသစ်ခွဲစက် ၈ စက်နှင့် ပြည်တွင်း ရောင်းဝယ်ရေးနှင့် သစ်စက်ဌာနအောက်တွင် သစ်မာစက် ၈၃ စက်ရှိပါသည်။ ယင်းစက်ရုံများမှ အောက်ပါထုတ်ကုန်များကို ထုတ်လုပ်ပြီး ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပသို့ ရောင်းချလျက်ရှိပါသည် -
(က) ကျွန်းစကွဲယားနှင့် ကျွန်းသစ်ခွဲသားအရွယ်စုံ
(ခ) ဥယျာဉ်သုံးကျွန်းပရိဘောဂ၊ တခါးနှင့် ပြူတင်းများ၊ လျှာထိုးကြမ်းခင်းပျဉ်၊ ကြမ်းခင်းတုံး၊ ပုံဖော်သစ်၊ လက်ယှက်သစ်အမျိုမျိုး
(ဂ) အထပ်သား၊ သစ်ပါးလွှာနှင့် သစ်ကပ်ပန်းချီ
(ဃ) သစ်မာသစ်ခွဲသား၊ မီးရထားဇလီဖားနှင့် သစ်မာကြမ်းခင်းများ
သစ်အချော်ထည်ထုတ်လုပ်ခြင်းအတွက် ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍ၏ပူးပေါင်းပါဝင်မှု
၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် စီမံကိန်းစီးပွားရေးစနစ်မှ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်သို့ စတင်ကူးပြောင်းခဲ့ပါသည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ နိုင်ငံတော်၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု လုပ်ငန်း များတွင် ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုသည် အရေးပါခဲ့ပါသည်။ အမျိုးသားစီးပွားရေးကို အဓိကအထောက်အကူပေးနေသော သစ်တောကဏ္ဍသည်လည်း သစ်အချောထည် ထုတ်လုပ်ခြင်း လုပ်ငန်းတွင် နိုင်ငံခြားသားနှင့် နိုင်ငံသားလုပ်ငန်းရှင်များ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုကို စတင်ဖိတ်ခေါ် ခဲ့ပါသည်။
ယခုအခါ ပြည်တွင်းပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီများစွာသည် သစ်အခြေခံစက်မှု လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်လျက်ရှိပြီး နှစ်စဉ်တိုးပွားလျှက်ရှိပါသည်။ မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်းသည် နိုင်ငံပိုင်နှင့် ပုဂ္ဂလိက ပိုင် စက်ရုံများအားလုံးအတွက် ကုန်ကြမ်းဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်သည့် တစ်ခုတည်းသော အဖွဲ့ အစည်းဖြစ်ရာ မြန်မာ့သစ်အခြေခံစက်မှုလုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် လုပ်ထုံးလုပ် နည်းများ ချမှတ်အကောင်အထည်ဖော်လျှက်ရှိပါသည်။
ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအခွင့်အလမ်းများ
ထာဝစဉ်တည်တံ့စေသော သစ်တောစီမံအုပ်ချုပ်မှုနှင့် ဒေသခံပြည်သူများ၏ အလုပ် အကိုင် အခွင့်အလမ်းကဲ့သို့သော အချက်များအရ သစ်အချောထည်ထုတ်ကုန်များ အဆင့်ဆင့် တန်ဖိုးမြှင့်တင် ထုတ်လုပ်ခြင်းလုပ်ငန်းတွင် ဦးစားပေးရင်းနှီးမြှုပ်နှံခွင့်ပြုခဲ့ပါသည်။ လွန်ခဲ့သော ကာလများအတွင်း သစ်တောနှင့် ပတ်သက်၍ ခွင့်ပြုသော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများမှာ -
(က) သစ်၊ ကြိမ်၊ ဝါး အခြေခံတန်ဖိုးမြှင့် ထုတ်ကုန်များအဆင့်ဆင့် ထုတ်လုပ်ခြင်း၊
(ခ) ယင်းလုပ်ငန်းကို ရေရှည်ထုတ်လုပ်မှုဆောင်ရွက်နိုင်ရန် သစ်တောစိုက်ခင်းများ ထူထောင်ခြင်း
သစ်အခြေခံစက်မှုလုပ်ငန်းများတွင် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို အောက်ပါနည်းလမ်းများ ဖြင့် ဆောင်ရွက်ပါသည်-
(က) နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီမှ ၁၀၀% ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်း၊
( ခ ) မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်း သို့မဟုတ် နိုင်ငံသားပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီနှင့် ဖက်စပ်လုပ်ကိုင်ခြင်း
ယခုအခါ မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်းသည် သစ်အခြေခံစက်မှုလုပ်ငန်းတွင် ပုဂ္ဂလိကမှပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုကို အားပေးရန် ထုတ်လုပ်မှုအကျိုးတူ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း အစီအစဉ်ကို အကောင်အထည်ဖော်လျက်ရှိပါသည်။ ယင်းအစီအစဉ်အရ မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်းလက်အောက်ရှိ နိုင်ငံပိုင်သစ်အခြေခံစက်ရုံများတွင် ပုဂ္ဂလိကုမ္ပဏီများနှင့်ပူးပေါင်း၍ ထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ပါသည်။ ထိုသို့ဆောင်ရွက်ရာတွင် မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်းနှင့် ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီတို့ အကြား ထုတ်လုပ်မှုနှင့်ရောင်းချမှုဆိုင်ရာ တာဝန်ယူမှုများပါရှိသည့် အပြန်အလှန် သဘောတူ စာချုပ် ချုပ်ဆိုလုပ်ကိုင်ပါသည်။ သို့ရာတွင် နိုင်ငံတော်အစိုးရသစ်၏ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးမဟာ ဗျူဟာနှင့်အညီ နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးအဖွဲ့အစည်းဖြစ်သော မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်းသည်လည်း ပြုပြင် ပြောင်းလဲရေး အစီအစဉ်များကို စတင်အကောင်အထည်ဖော်သွားမည်ဖြစ်ရာ လက်ရှိဆောင်ရွက် နေသော ဖော်ပြပါအစီအစဉ်ကို ပြန်လည်သုံးသပ်၍ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်နှင့် လိုက်လျော ညီထွေစွာ ပြောင်းလဲသွားရန် စီမံလျက်ရှိပါသည်။
ပုဂ္ဂလိကသစ်အခြေခံလုပ်ငန်းများအနေဖြင့် မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်းမှ သတ်မှတ်ထားသော စည်းမျဉ်း၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများအတိုင်း ကုန်ကြမ်းများ ဝယ်ယူပြီး သစ်အချောထည်များ ထုတ်လုပ်၍ ဥပဒေနှင့်အညီ ပြည်တွင်းပြည်ပတင်ပို့ရောင်းချနိုင်ပါသည်။ အဓိကကျသော ဥပဒေ မူဘောင်များမှ သစ်တောဥပဒေ (၁၉၉၂) နှင့် သစ်တောနည်းဥပဒေ (၁၉၉၅) တို့ဖြစ်ပြီး အခြား စက်မှုလုပ်ငန်းဆိုင်ရာနှင့် ကုန်သွယ်မှုဆိုင်ရာ ကုန်သွယ်မှုဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများလည်း ပါဝင်ပါ သည်။၏
အသစ်ပြဌာန်းခဲ့ပြီးဖြစ်သော နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဥပဒေအရ မြန်မာနိုင်ငံရင်းနှီးမြှုပ်နှံ မှုကော်မရှင်သည် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်း အမျိုးအစားများကို ကြေညာခဲ့ရာ အောက်ပါအတိုင်း ၃ မျိုး ခွဲခြားပါဝင်ပါသည်-
(က) နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုခွင့်မပြုသောလုပ်ငန်းများ
(ခ) အစိုးရ သို့မဟုတ် နိုင်ငံသားကုမ္ပဏီနှင့် ဖက်စပ်လုပ်ကိုင်ရန်သာ ခွင့်ပြုသည့် လုပ်ငန်းများ
(ဂ) ဖပ်စပ်ဖြစ်စေ၊ ၁၀၀% ဖြစ်စေ သီးခြားပြဌာန်းထားသည့် အခြေအနေတစ်ရပ် ဖြစ်သာ ခွင့်ပြုသည့်လုပ်ငန်းများ
အဆိုပါကြေညာချက်အရ သစ်အချောထည်ထုတ်လုပ်ခြင်းသည် အမှတ်စဉ် (ဂ) အမျိုး အစားတွင်ပါဝင်ပြီး ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးနှင့် သစ်တောရေးရာဝန်ကြီးဌာန၏ သဘောထား မှတ်ချက်ဖြင့်သည် ဆောင်ရွက်ခွင့်ရှိပါသည်။ ထို့အပြင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဥပဒေ သစ်အရ သစ်ထုတ် လုပ်ငန်းကိုပင် ဝန်ကြီးဌာန၏ သဘောထားမှတ်ချက်ဖြင့် ဆောင်ရွက်ခွင့်ပြုနိုင်ကြောင်း လေ့လာ သိရှိရပါသည်။
လူဦးရေတိုးပွားမှုနှင့် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှုတို့ကြောင့် ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်တွင် သစ်အခြေခံ ထုတ်ကုန်များ၏ ဝယ်လိုအားမှာ အမြဲတိုးတက်လျက်ရှိပါသည်။ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး နှင့် သစ်တောရေးရာဝန်ကြီးဌာနသည် မြန်မာ့သစ်အခြေခံစက်မှုလုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဦးတည်ချက်ဖြင့် အလေအလွင့်လျှော့ချရေး၊ ဝင်ငွေတိုးတက်ရေးနှင့် အလုပ်အကိုင်များဖန်တီးရေး တို့အတွက် သစ်အခြေခံစက်မှုလုပ်ငန်းများကို အပြည့်အဝ အထောက်အကူ ပြုပေးလျက်ရှိ ပါသည်။ နိုင်ငံတော်အနေဖြင့်လည်း နိုင်ငံပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအား ပုဂ္ဂလိကပိုင်ပြုလုပ် ရေးကို လုပ်ငန်းကဏ္ဍအသီးသီးတွင် တွန်းအားပေး ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ သို့ဖြစ်ရာ ပုဂ္ဂလိက ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအတွက် ဝယ်လိုအားအမြောက်အများရှိသော သစ်အခြေခံထုတ်ကုန် ကဏ္ဍတွင် အရင်းအနှီးနှင့် နည်းပညာများ ထည့်သွင်းလုပ်ကိုင်ရန် အခွင့်အခါကောင်းဖြစ် ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ပြည်တွင်း ပြည်ပရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအနေဖြင့် မြန်မာ့သစ်အခြေခံစက်မှု လုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ပြီး မိမိတို့နှင့်အတူ နိုင်ငံသားများ၏ အကျိုးစီးပွားကို ဦးတည်၍ ပူးပေါင်းပါဝင် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားကြရန် တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ပါသည်။